Het gebit
Lees volgend fragment aandachtig.
Men kan een 5-tal types van gebit onderscheiden. Hieronder wordt een kort overzicht gegeven.
Vleesetersgebit (carnivorengebit): In een carnivorengebit zijn alle kiezen (molares) voorzien van punten: dit zijn puntkiezen. Daarnaast beschikt dit gebit over typische grote scheur- of knipkiezen en lange hoektanden (canini). Deze tanden laten het dier toe hun prooi optimaal te verscheuren.
Plantenetersgebit (herbivorengebit): Hoektanden ontbreken vaak. Kiezen hebben meestal plooien of ribbels om het voedsel goed fijn te malen.
Knaagdierengebit en Haasachtigen: Typisch zijn de lange snijtanden (incisivi). Een gebit van haasachtigen onderscheidt zich van een knaagdierengebit door de twee bijkomende stifttanden achter de bovenste lange snijtanden.
Allesetersgebit (omnivorengebit): Het gebit is aangepast om alles te kunnen eten (zoals bij de mens). De kiezen hebben knobbels.
Het gebit
Daag jezelf uit en probeer onderstaande vraag op te lossen. Je kan vrij terugkeren naar de tekst indien nodig.
Bekijk onderstaande figuren aandachtig. Wat kan je zeggen over Figuur A en Figuur B?
De inwendige bouw van een wortel
Lees volgend fragment aandachtig.
In een jonge wortel van een plant kunnen drie zones worden onderscheiden. Boven het wortelmutsje (calyptra) ligt het primair meristeem waar celdelingen plaatsvinden. In zone daarboven gebeurt het proces van celstrekking waardoor de wortel zich verder in de grond werkt. Nog hoger begint de celdifferentiatie, een zone waar ook wortelhaartjes te situeren zijn. Cellen differentiëren zich tot epidermiscellen, schors (cortex) en een centrale cilinder.
Het wortelmutsje is bij planten het gedeelte van de wortel dat door de worteltop (apex) wordt afgescheiden. Het is te beschouwen als een beschermkapje voor de worteltop. Op die manier wordt de groeipunt beschermd. Dit is nodig omdat de groeipunt op zijn weg door de bodemdeeltjes kan afslijten. Het wortelmutsje slijt uiteraard zelf wel af, maar maakt steeds nieuw materiaal bij.
In de celdifferentiatiezone groeien epidermiscellen uit tot wortelharen. De wortelharen hebben maar een beperkte levensduur en worden meestal niet ouder dan 3 – 9 dagen. Er ontstaan steeds nieuwe wortelharen, terwijl de oude verschrompelen en afsterven. Zo blijft de wortelharenzone, met wortelharen omgeven steeds even groot. Door de wortelharen vergroot het contactoppervlak met de bodem zodat de opname van water en mineralen in dit gebied optimaal verloopt.
Groeifasen
Lees volgend fragment aandachtig.
Wanneer een klein aantal bacteriën van een bepaalde soort geënt wordt in een vloeibaar medium, kan men in een zogenaamde batch culture (d.w.z. een gesloten systeem waarin geen medium ververst wordt) een aantal fasen in het groeiproces onderscheiden (zie Figuur onderaan).
De lag-fase ('to lag' = dralen) is de tijdspanne tussen het enten van de bacteriën en de start van de celdelingen: de aanpassingsperiode aan het aangeboden medium. De duur varieert van soort tot soort en is uiteraard ook afhankelijk van het milieu (samenstelling medium, temperatuur, pH, …). Tijdens deze fase synthetiseren de bacteriën enzymen voor de aanmaak van aminozuren en vitaminen. Daarna beginnen de cellen te delen. Wanneer de cellen zich met constante snelheid delen, zal het aantal cellen met de tijd exponentieel toenemen. Men spreekt dan van de exponentiële of logaritmische groeifase. De snelheid waarmee het aantal toeneemt, hangt af van de generatietijd, dit is de tijd die verloopt tussen twee opeenvolgende delingen. De generatietijd hangt af van de bacteriesoort en van de condities in de cultuur.
In iedere cultuur komt het moment dat de groei tot stilstand komt (de stationaire fase), het aantal nieuwe bacteriën is gelijk aan het aantal bacteriën die sterven. Het stoppen van de groei wordt meestal veroorzaakt door het opraken van een essentiële voedingsstof of door het ophopen van giftige stoffen. Ten slotte komt het moment dat er meer cellen sterven dan er gevormd kunnen worden, het medium is nu bijna uitgeput (de afstervingsfase).
Groeifasen
Daag jezelf uit en probeer onderstaande vraag op te lossen. Je kan vrij terugkeren naar de tekst indien nodig.
Beschouw volgende stelling: 'Bacteriën die op een nieuwe voedingsbodem worden geënt, vermeerderen zich ogenblikkelijk logaritmisch'. Wat kan je zeggen.
Duurzame ontwikkeling
Lees volgend fragment aandachtig.
Duurzame ontwikkeling wordt vaak voorgesteld door de drie P’s: people (mensen), planet (planeet) en profit (winst), die staan voor de respectievelijke sociale, ecologische en economische dimensies van het begrip. Bij duurzame ontwikkeling moet men ernaar streven om deze 3 P’s harmonieus met elkaar te laten samenwerken. Het Max Havelaar keurmerk bijvoorbeeld (zie figuur) voor Fairtrade is de enige standaard die de 'Triple P' van duurzame ontwikkeling - People, Planet, Profit - volledig afdekt. Via een gegarandeerd eerlijke prijs creëert het keurmerk ruimte voor zowel economische ontwikkeling als milieuverbetering en sociale vooruitgang. Dat maakt het Fairtrade systeem tot een uniek model met de hoogste standaard voor duurzame ontwikkeling.
De identiteit van het Max Havelaar keurmerk is vooral verbonden met sociale rechtvaardigheid. De naleving van mensenrechten en arbeidsnormen, volgens het Handvest en de Conventies van de Verenigde Naties, vormen het uitgangspunt (people). Maar sociale vooruitgang komt er niet als de ecologische basis voor welvaart en gezondheid wordt vernietigd. Boeren realiseren zich dat en daarom schakelen veel organisaties om naar biologische teelt (planet). Een deel van de producten met het Max Havelaar keurmerk voor Fairtrade heeft tevens een biologisch keurmerk. Maar ook het Max Havelaar keurmerk zelf staat voor een gezond milieu. De omgang met bodem, water, lucht en biodiversiteit is in Fairtrade aan regels gebonden. Via betere handelsvoorwaarden van Fairtrade verbeteren arme boeren geleidelijk aan hun levensstandaard (profit). Ze krijgen middelen in handen om te investeren in hun bedrijfsvoering en in hun milieuprestaties, waarbij biologische certificatie niet zelden de bekroning vormt. In Fairtrade hoort de derde P er helemaal bij. Hij stelt boeren in staat met vertrouwen in de toekomst te werken aan duurzame ontwikkeling.
Duurzame ontwikkeling
Daag jezelf uit en probeer onderstaande vraag op te lossen. Je kan vrij terugkeren naar de tekst indien nodig.
Duurzame ontwikkeling wordt voorgesteld door de 3 P's. Deze staan eigenlijk voor:
Chemisch evenwicht
Daag jezelf uit en probeer onderstaande vraag op te lossen. Je kan vrij terugkeren naar de tekst indien nodig.
Wat is correct in verband met het dynamisch evenwicht van een chemische reactie?